سکـه های ایران و جهان $

مطالعه تاریخچه " تومان" در ایران

که روز به روز ارزش آن پایین تر می آید خالی از لطف نیست.

در زمان های دور واحد پول ایران بر مبنای "دینار" بنا شده بود و دینار، واحد قدیمی پول روم و بعد امپراتوری روم شرقی بود و "دیناریوس" خوانده می شد. یک دیناریوس روم شرقی برابر با یک سکه نقره بود که وزنش در مواقع مختلف فرق می کرد. این واحد پول بعد از فتح اراضی روم شرقی به دست مسلمانان، از طرف اونها به عنوان نام واحد پول انتخاب شد و تبدیل شد به دیناری که امروزه هم در کشورهای عربی از آن استفاده می شود. به همین ترتیب، سلطنتها و حکومتهای ایرانی هم از دینار استفاده می کردند. اما به تدریج، در نتیجه تورم و بی ارزش شدن پول، احتیاج به واحدهای پولی بزرگتر پیش اومد. این واحدها همه بر مبنای دینار بنا شده بودند.
اولین واحد پولی، سکه صد دینار (صنار) بود که توسط سلطان محمود غزنوی ضرب شد و به اسم "محمودی" نامیده می شد. در همان زمان، شاهان سامانی ماورالنهر، سکه های نقره پنجاه دیناری ضرب کردند که "شاهی" نامیده می شد. در حقیقت، یک شاهی، نصف یک محمودی یا به عبارت دیگر، یک محمودی، دو شاهی بود. تا زمانهایی سکه های نقره مورد استفاده، شاهی و محمودی بودند. واحدهای دیگری مثل "قران" (1000 دینار) و تومان (10000 دینار)، فقط واحد محاسبه بودند و عملا" هیچ سکه ای به نام قران یا تومان ضرب نمی شد (کلمه تومان از لفظ مغولی تومان به معنی ده هزار است. نمونه اش را در منصب "تومان باشی" می شود دید: فرمانده ده هزار نفر).
در دوره صفوی، شاه عباس شروع به ضرب یک سکه کرد به ارزش 200 دینار یا دو محمودی. این سکه به "عباسی" معروف شد و بسیار مورد استفاده قرار گرفت. در همین زمان، به علت رابطه پرتغال با ایران، سکه های پرتغالی در ایران رایج شد. این سکه ها "رئال" نام داشتند (که هنوز هم واحد پول بعضی از مستعمرات سابق پرتغال، مثل برزیل است). این واحد پول، بر مبنای وزنش، مطابق 1175 دینار گرفته شد و در ایران به این اندازه خریده می شد.
سکه رئال پرتغال در ایران به عنوان ریال رواج پیدا کرد به این ترتیب دولت ایران دست به ضرب سکه های ریال زد که برای مبالغ بالا بکار می رفت. در اواخر قرن هجدهم میلادی، نادرشاه افشار هم یک نوع سکه به ارزش 500 دینار ضرب کرد که به اسم خودش "نادری" خوانده می شد، اما خیلی زود در فرهنگ عام به جای لفظ نادری، استفاده از لفظ "ده شاهی" (شاهی= پنجاه دینار: 500 دینار= ده شاهی) رواج پیدا کرد.
در طول سلطنت قاجار، سکه های مورد استفاده در ایران، شاهی، صنار، عباسی، و ده شاهی بودند، و در اواخر دوره قاجار، سکه های هزار دیناری و دوهزار دیناری هم ضرب شدند (یک قرانی و "دوزاری"). در ابتدای سلطنت پهلوی برای یکدست شدن واحد پول ایران، سکه های ریال بجای 1175 دینار به مبلغ 1000 دینار ( مطابق قران) کاهش داده شدند و واحد پول "ریال" نام گرفت. در همان دوران پهلوی هم بعد از تورمهای اقتصادی مختلف و رواج پول کاغذی، اسکناسهای پنج ریالی و ده ریالی (یک تومانی) چاپ شدند.
تومان به عنوان واژه‌ای كه امروز كاربردی بیشتر از ریال، واحد پول رسمی دارد، از واژه تركی به معنای ده‌هزار وارد زبان فارسی شده است. تومان تا پیش از 1310 واحد پولی معادل با 10000 دینار بوده است. پیش از آن، ‌حدفاصل سال‌های 1798 تا 1825 میلادی تومان واحدی معادل 8 ریال بوده‌ كه هر ریال خود معادل 1250 دینار می‌بوده است. در این دوران یك قران واحدی برابر 1000 دینار یا یك دهم تومان بود. اما پس از سال‌ 1932 میلادی، 1310 هجری شمسی هر تومان با 10 ریال معادل شد و از آن پس "تومان"، عملا واحد پول غیر رسمی در زندگی روزمره ایرانیان شد.

شاید بسیاری از جوان های امروزی سکه های 1 تومانی یا 2 تومانی را به خوبی به یاد نداشته باشند، اما بدون شک همه سکه های زرد رنگ 5 تومانی را به خوبی یادمون هست.

همه یادمون هست که اسکناس 10 تومانی  کی تبدیل به سکه شد، یادمون هست که با اندک فاصله ای سکه 25 تومانی به بازار آمد که ارزش فلز آن بیشتر از ارزش پولی سکه بود و به همین دلیل طرح 25 تومانی هم عوض شد. اسکناس ها با گذشت زمانی اندک کماکان به سکه تبدیل می شدند 50 تومانی، 100 تومانی و چند روز پیش در خبری تکان دهنده، 500 تومانی هم به جمع سکه ها یعنی پول خورد ها پیوست و بدون شک ظرف چند سال آینده مانند بسیاری از سکه های ما به خاطرات خواهد پیوست.

کم تر کسی معنی تبدیل شدن اسکناس به سکه را درک نمی کند، بدیهی ترین دلیل آن کاهش ارزش پول یک کشور است، وقتی که یکی از اسکناس های نسبتاً درشت مردم به سکه تبدیل می شود، آیا توجیهی مناسب تر از آن هم وجود دارد.

10 بهمن 1387 با حضور رييس كل بانك مركزي از سكه‌هاي 200 توماني و 500 توماني رونمايي شد. به گزارش بانکی دات آی آر بعضی از مردم زمانی که می شد  با یک سکه 5 تومانی نوشابه و کیک خرید را به یاد دارند این درحالیست که طی سالهای اخیر رواج سکه های 50,25و 100 تومانی  کاهش ارزش پول ملی را فریاد می زند.

سکه در فرهنگ ایرانی به معنی پول خرد و کم ارزش ترین میزان پول شناخته می شود و انتشار سکه های 200 و 500 تومانی این نگرانی را در بین مردم تشدید می کند که حباب تورمی جدیدی در راه  باشد.

اگرچه مسئولان بانک مرکزی انتشار چنین سکه هایی را به منظور کاهش هزینه های چاپ اسکناس مطرح می کنند با این وجود چنین استدلال هایی از سوی بسیاری از عامه مردم غیرقابل پذیرش می نماید.

این درحالیست که کمبود پول خرد در سطح جامعه کاملا مشهود بوده و به دلیل این امر بسیاری افراد به ویژه هنگام محاسبه کرایه وسایل نقلیه عمومی ناچار اند از مبلغ باقی مانده کرایه شان بگذرند.

همچنین نباید به هیچ عنوان از اثرات روانی افزایش تورم در سطح جامعه غافل ماند.حتی اگر این اقدام به علت انتظارات تورمی ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها نیز باشد، ضرب سکه به معنای اعلام قطعی بودن این تورم به مردم است.

این امر می تواند به بسیاری از افراد بهانه جو فرصت بدهد تا برای کسب ثروت های باد آورده و یک شبه ,مبلغ کالا و خدمات خود افزایش بدهند و فضای جامعه را ملتهب کنند.
انتشار این سکه ها طرح هایی چون اصلاح ساختار پولی و مالی کشور و همچنین حذف چند صفر از پول ملی کشور را در هاله ای از ابهام فرو برد.

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران نام مجموعه جشن‌هایی است که به مناسبت دوهزار و پانصد سال تاریخ مدون شاهنشاهی ایران و در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی از تاریخ ۱۲ تا ۱۶ اکتبر ۱۹۷۱ (برابر با ۲۰ تا ۲۴ مهر ۱۳۵۰) در تخت جمشید برگزار شد. در این جشن‌ها، سران حکومتی و پادشاهان ۶۹ کشور جهان شرکت کردند و تمدن و تاریخ کهن ایران را ارج نهادند.

برای برگزاری جشن‌ها سازمان شورای مرکزی جشنهای شاهنشاهی تاسیس شد که ریاست عالیه آن با شخص شاه و حسین علاء وزیر دربار وقت هم به عنوان رئیس شورای مرکزی جشنها تعیین شده بود و سناتور جواد بوشهری هم نیابت علاء را برعهده داشت.

آغاز مراسم در پاسارگاد و در جوار آرامگاه کوروش بود که طی آن شاه نطق خود را خواند و سپس سران و پادشاهان ۶۹ کشور جهان، به کوروش کبیر ادای احترام کردند.

ده میلیون بیننده، این مراسم را از تلویزیون تماشا کردند. پس از پایان پیام شاه، ۱۰۱ تیر توپ در آسمان پاسارگاد شلیک شد. تاج گل باشکوهی در پای آرامگاه کوروش نهاده شد.

استوانه کورش در مرکز نشان رسمی جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران.

سکه های نقره یادبود جشن دو هزار و پانصد ساله

موجود نیست

فیصل بن حسین شریف ملقب به شاه فیصل اول

(مه ۱۸۸۳ - ۸ سپتامبر ۱۹۳۳)

اولین پادشاه عراق مدرن و بنیانگذار سلسله هاشمی بود.

 سکه 1 ریالی فیصل اول عراق

به سال 1350 و (1932)

کیفیت: 90 %  

قیمت: فروخته شد!